یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها در ایران و جهان چای است. این محصول به عنوان یک نوشیدنی با خواص و تنوع بسیار بالا موجود است. در بسیاری از فرهنگ‌ها و آداب متفاوت در جهان، چای وجود دارد. کشت این محصول نیز در کشورهای مختلف از جمله ایران رواج دارد. در این مقاله قصد داریم درمورد جایگاه چای در ایران و جهان صحبت کنیم.

جایگاه چای در ایران

از دیرباز نوشیدنی چای به عنوان نوشیدنی اصلی در فرهنگ ایرانیان جای دارد. کشت این محصول در شمال کشور بخصوص گیلان و مازنداران رونق بسیاری دارد. مزارع چای در شمال کشور، بخش عمده‌ای از اقتصاد منطقه را تشکیل می‌دهد. مصرف این نوشیدنی از دوران صفیه در ایران شروع شد، ولی کشت گسترده آن در دوران قاجار شروع شد. کاشف السلطنه که به پدر چای ایران معروف است، تاثیر بسیار شایانی در این راه داشت. از دیرباز تا کنون، قهوه‌خانه‌های سنتی ایرانی با سماورهای زغالی، استکان‌های کمر باریک، قند و نقل نبات نماد هویت فرهنگ چای خوری ایرانی را نشان می‌دهند. چای ایرانی به صورت دمی و معمولا با قند، نقل یا توت میل می‌شود. در مهمانی ها با کیک و شیرینی و در مراسمات عزاداری با خرما سرو می‌شود. در برخی از نقاط شمالی کشور چای را با حلوا یا مربا ترجیح می‌دهند.

جایگاه جهانی چای

چای پس از آب، پرمصرف‌ترین نوشیدنی جهان است و هر کشور آداب خاص خود را در مصرف آن دارد: 
این نوشیدنی پس از آب، پر مصرف‌ترین نوشیدنی در جهان است. به همین دلیل فرهنگ‌ها و اداب متفاوتی در مصرف آن وجود دارد. در اینجا با برخی از این آداب آشنا می‌شویم.
چین: زادگاه اصلی چای است و انواع مختلف چای در آن کشت می‌شود. چای سیاه، پوئر، اولانگ و سبز از انواع مختلفی هستند که در این کشور کشف و کشت می‌شود. مراسمی با نام “گونگ فو چا” در این کشور وجود دارد که یک هنر باستانی است.

هند: بزرگترین تولیدکننده چای در جهان است. نوشیدنی محبوب هندی‌ها که ابداع خودشان نیز هست ماسالا می‌باشد. ماسالا از ترکیب چای با شیر و ادویه‌های مختلف تولید می‌شود.
انگلیس: در اروپا نیز فرهنگ چای خوردن وجود دارد. فرهنگ عصرانه چای یا Afternoon Tea در این کشور رواج دارد، که در آن با چای سیاه شیرینی سرو می‌شود.
ترکیه: در کشور دوست و همسایه‌مان چای در استکان‌های لاله‌ای شکل و بسیار پررنگ سرو می‌شود. این نوشیدنی در ترکیه نمادی از مهمان نوازی نیز می‌باشد.
مراکش: در کشور آفریقایی مراکش سرو چای با برگ‌های تازه نعنا و شکر، نشانه احترام به میهمان است.

فواید چای

چای سرشار از آنتی‌اکسیدان است و فوایدی مانند:
کاهش استرس
بهبود سوخت‌وساز بدن
تقویت سیستم ایمنی
کاهش خطر بیماری‌های قلبی دارد.

انواع چای از سنتی تا مدرن

چای یکی از متنوع‌ترین نوشیدنی‌های جهان است که در انواع مختلفی تولید و مصرف می‌شود. تفاوت اصلی این چای‌ها در روش فرآوری، میزان اکسیداسیون و ترکیبات گیاهی به‌کاررفته در آن‌هاست. در اینجا به معرفی مهم‌ترین انواع چای در ایران و جهان می‌پردازیم.

انواع چای

 

۱. چای‌های اصلی (برگ‌های کاملیا سیننسیس)

این چای‌ها همگی از یک گیاه (Camellia sinensis) به‌دست می‌آیند و تفاوت آن‌ها در روش فرآوری است:

      الف) چای سیاه (Black Tea)

      • ویژگی: پراکسید شده (تخمیر کامل)، رنگ تیره و طعم قوی.

      • محبوب در: ایران، هند (آسام، دارجیلینگ)، انگلیس، ترکیه.

      • انواع معروف:
            • چای ایرانی (رشت و لاهیجان)

            • چای دارجیلینگ (هند) – ملایم و گلی

            • چای آسام (هند) – پررنگ و مالتی

            • چای ارل گری (ترکیب با روغن برگ ترنج)

          ب) چای سبز (Green Tea)

          • ویژگی: بدون تخمیر، رنگ روشن و طعم گیاهی.

          • فواید: آنتی‌اکسیدان بالا، کمک به کاهش وزن.

          • انواع معروف:
                • چای سبز چینی (لونگ‌جینگ، بی‌لوچون)

                • چای سبز ژاپنی (ماتچا، سنچا)

                • چای سبز ایرانی (کشت محدود در شمال)

              ج) چای اولانگ (Oolong Tea)

              • ویژگی: نیمه‌تخمیرشده، طعم بین چای سبز و سیاه.

              • محبوب در: چین و تایوان.

              • انواع معروف:
                    • تی‌گوآنیین (عطری شبیه ارکیده)

                    • داهونگ پائو (گران‌قیمت و کمیاب)

                  د) چای سفید (White Tea)

                  • ویژگی: کم‌ترین فرآوری، جوانه‌های نرم و پرزدار، طعم ظریف.

                  • فواید: آنتی‌اکسیدان بسیار بالا.

                  • معروف‌ترین نوع: بای مو دان (چین)

                     ه) چای پوئر (Pu-erh Tea)

                    • ویژگی: تخمیر شده و گاهی سال‌ها کهنه می‌شود، طعم خاکی و قوی.

                    • محبوب در: چین (به‌ویژه یوننان).

                   

                  ۲. چای‌های گیاهی (Herbal Tea)

                  این چای‌ها از برگ‌ها، گل‌ها یا ریشه گیاهان مختلف تهیه می‌شوند و کافئین ندارند:

                      الف) چای نعنا (Peppermint Tea)

                      • خواص: بهبود گوارش، آرامش‌بخش.

                      • محبوب در: مراکش (نعنا + چای سبز).

                        ب) چای بابونه (Chamomile Tea)

                        • خواص: خواب‌آور، ضداسترس.

                          ج) چای زنجبیل (Ginger Tea)

                          • خواص: ضدتهوع، گرم‌کننده بدن.

                            د) چای رز هیپ (Rosehip Tea)

                            • خواص: سرشار از ویتامین C.

                              ه) چای هیبیسکوس (Hibiscus Tea)

                              • ویژگی: ترش مزه، رنگ قرمز.

                              • محبوب در: مصر، سودان، مکزیک.

                             

                            ۳. چای‌های طعم‌دار و ترکیبی

                                الف) چای ماسالا (Chai Masala)

                                • ترکیبات: چای سیاه + شیر + ادویه (هل، دارچین، زنجبیل، فلفل).

                                • محبوب در: هند و پاکستان.

                                   ب) چای میوه‌ای (Fruit Tea)

                                  • ترکیبات: میوه‌های خشک مثل توت فرنگی، انبه، پرتقال.

                                    ج) چای سرد (Iced Tea)

                                    • نوع معروف: چای لیپتون (طعم‌دار با لیمو یا هلو).

                                   

                                  ۴. چای‌های لوکس و خاص

                                      الف) چای زعفرانی

                                      • ویژگی: ترکیب چای سیاه با زعفران، گران‌قیمت.

                                      • محبوب در: ایران (به‌ویژه در مهمانی‌ها).

                                        ب) چای کهنه (Aged Tea)

                                        • ویژگی: مانند برخی پوئرها که سال‌ها نگهداری می‌شوند.

                                          ج) چای آبی (Butterfly Pea Tea)

                                          • ویژگی: رنگ آبی طبیعی، تغییر رنگ با اضافه کردن لیمو.

                                        نتیجه‌گیری

                                        چای سیاه به عنوان محبوب‌ترین نوشیدنی میان ایرانی‌ها می‌باشد. این نوشیدنی بخشی از تاریخ، فرهنگ و اقتصاد کشور ما و ملل متفاوت می‌باشد. همچنین پیوندی میان سنت‌ها و ذائقه‌های گوناگون ایجاد میکند. برای تهیه انواع چای و دمنوش می‌توانید از طریق این لینک اقدام کنید.